Sistemi i ISBN-së u zhvillua në kohën kur kompjuterët u bënë të rëndësishëm dhe të domosdoshëm në botë. Një numër i tillë ndërkombëtar ishte zgjidhje ideale në kohën e kompjuterizimit. Kështu, për nevoja të ndryshme në procesin e qarkullimit të librit, në vend që të bëhen përshkrime të gjata bibliografike, është i mjaftueshëm numri me vetëm disa shifra.
Agjencia Kombëtare e ISBN-së funksionon brenda Bibliotekës Kombëtare dhe Universitare të Kosovës. Ajo përkrah në mënyrë të vazhdueshme botuesit e Kosovës për integrimin e tyre në sistemin e ISBN-së dhe pajisjen e botimeve të tyre me këtë numër.
Agjencia Kombëtare e ISBN-së:
-
Përkrah pjesëmarrjen në sistemin e ISBN-së në vend;
-
Vendos marrëdhënie bashkëpunimi me botuesit;
-
Alokon identifikuesit për botues dhe mban regjistrin e botuesve dhe identifikuesve të tyre;
-
Informon botuesit për implementimin e sistemit në mënyrë korrekte dhe të përshtatshme;
-
Siguron materiale dhe burime të cilat ndihmojnë në implementimin korrekt të ISBN-së;
-
Informon botuesit për gabimet në përdorimin e ISBN-së;
-
Mban relacione me Agjencinë Ndërkombëtare të ISBN-së në interes të botuesve të vendit;
-
Raporton rregullisht pranë Agjencisë Ndërkombëtare të ISBN-së.
|
Nga një numër 10 shifror, ISMN-ja është shndërruar në numër 13 shifror nga viti 2007. Veprat muzikore në Kosovë, të cilat marrin ISMN, të vëna nga Agjencia Kombëtare e ISMN-së me seli në BKUK, identifikohen me serinë 801950 – 801969. Një numër i plotë i ISMN-së përbëhet nga disa elemente:
Iniciali ISMN, i cili i shtohet numrit të ISMN-së për qëllim dallimi nga ISBN-ja, apo standardet e tjera;
- Kodi ndërkombëtar ‘979’;
- Kodi ‘0’, i cili zëvendëson shkronjën ‘M’, që është përdorur më herët në ISMN-në dhjetëshifrore;
- Numri bazë i serisë, p.sh. ‘801950’;
- Numri i identifikimit të njësisë ‘01’, dhe;
- Shifra e kontrollit, p.sh. ‘7’, e cila tregon validitetin e ISMN-së.
Duke i bashkuar të gjitha këto elemente të përmendura, fitojmë një ISMN të plotë valide 13-shifrore:
ISMN 979-0-801950-01-7
Veprat muzikore të cilat marrin ISMN përfshijnë:
- Partiturat;
- Partiturat miniaturë (për studime);
- Partiturat vokale;
- Kompletet e pjesëve;
- Pjesët individuale;
- Pop folio-t;
- Antologjitë e partiturave;
- Materialet në mediume të tjera, të cilat janë pjesë integrale të një vepre muzikore (p.sh. një shirit i incizuar - kasetë, që është një prej ‘pjesëve’ të një kompozicioni);
- Tekstet e këngëve ose lirikat e botuara me vepra muzikore (nëse janë në pjesë individuale);
- Shpjegimet e komentet, të botuara me vepra muzikore (si dhe ato në pjesë individuale);
- Librat e këngëve (opcionale);
- Veprat muzikore në mikroformë;
- Veprat muzikore braile;
- Veprat muzikore elektronike.
Veprat muzikore të cilat nuk marrin ISMN përfshijnë:
-
Librat që trajtojnë tema muzikore;
-
Incizimet zanore a videot, që qëndrojnë të mëvetësishme (përfshirë edhe incizimet që mund të gjenden në materiale të bëra për kompjuter);
-
Periodikët dhe serialet, si tërësi - për dallim nga vëllimet individuale në seri.
Për të mësuar më shumë sa i përket përdorimit dhe funksionimit të ISMN-së, kliko botimin “ISMN: doracak për përdorues”, ose “Broshurën e ISMN-së”.
Detyrat e Agjencisë Kombëtare të ISMN-së në BKUK janë:
-
të mbajë kontakte me botuesit e Kosovës dhe t’i përfshijë botuesit e rinj në sistem;
-
të mbajë lidhje me Agjencinë ndërkombëtare të ISMN-së në dobi të të gjithë botuesve të Kosovës;
-
të vendosë, në konsultim me organizatat tregtare dhe botuese serinë e numrave identifikues të botuesve;
-
të caktojë identifikuesit e botuesve për ata botues legjitim, të cilët mund t’i bashkëngjiten sistemit të ISMN-së në Kosovë;
-
të mirëmbajnë një regjistër të këtyre botuesve dhe të identifikuesve të tyre të ISMN-së;
-
të ofrojë këshilla dhe ndihmë teknike për botuesit dhe të sigurojë që janë respektuar standardet dhe procedurat e rregullta;
-
të vërë në dispozicion një doracak udhëzues për botuesit;
-
të ofrojë listë të gatshme të numrave të ISMN-së për botues;
-
të informojnë botuesit për ndonjë ISMN dublikate apo jovalide;
-
të caktojë ISMN-në të të gjitha njësive të atyre botuesve të cilët nuk vënë ISMN-në dhe të japin këshilla për caktimin e tyre;
-
të arrijë që të vërë numrat e ISMN-së në të gjithë Kosovën;
-
të vërë lidhje me agjencitë bibliografike si dhe me ato që merren me botimin e listave të materialeve muzikore për shtypjen e ISMN-ve së bashku me titujt të cilat iu referohen;
-
të ofrojë mundësi që botuesit t’u vënë ISMN edhe botimeve të mëhershme, si dhe që të botohen ato në bibliografitë apo listat e caktuara për qëllime tregu;
-
të ndihmojë sistemin tregtar në shfrytëzimin e ISMN-së në sistemin kompjuterik;
-
të furnizojë rregullisht Agjencinë ndërkombëtare të ISMN-së, dhe pa pagesë, me të dhëna të plota për prefikset dhe adresat e botuesve për futjen e tyre në udhëzuesin ndërkombëtar të botuesve të muzikës;
-
të informojë rregullisht Agjencinë ndërkombëtare të ISMN-së për aktivitetet e saj, si dhe për gjendjen momentale të sistemit të ISMN-së në Kosovë, dhe;
-
të kontribuojë financiarisht për mirëmbajtjen e Agjencisë ndërkombëtare të ISMN-së.
|